آنفولانزا ویروسی است که باعث بروز و گسترش بیماری های عفونی در دستگاه تنفس (بینی، گلو و ریه ها) میشود. برای بیشتر افراد، آنفلوانزا خود به خود رفع می شود. اما، آنفولانزا و عوارض آن می‌تواند خطرناک و کشنده باشد. این بیماری بیشتر در اوایل فصل پاییز شایع می شود و تا ابتدای فصل بهار ادامه پیدا می‌کند.
برخلاف تصور برخی از مردم، ابتلا به آنفلونزا نه تنها هیچ گونه ارتباطی با دمای پایین و سرمای هوا ندارد بلکه این بیماری یک بیماری بسیار مسری است که ویروس آنفلونزا عامل ایجاد کننده آن است. در فصل‌های سرد سال یعنی پاییز و زمستان به دلیل اینکه افراد در مکان‌های بسته و سرپوشیده به سر می‌برند احتمال انتقال ویروس و ابتلا به آنفلونزا بسیار بیشتر میشود.
در این مقاله به بررسی این ویروس و تفاوت آن با دو بیماری سرماخوردگی و کرونا و نیز راه‌های درمان و واکسن این ویروس می‌پردازیم:
شیوع آنفولانزا در ایران
انفولانزا همیشه هست و همه ساله در زمانی که هوا روبه سردی می‌رود شیوع بیشتری پیدا می‌کند. امسال و با شروع پاییز (مهر 1401) رفته رفته آمار مبتلایان به آنفولانزا در ایران درحال افزایش است و به گفته محققان، حالا ویروس آنفولانزا در همه گیری از کرونا پیشی گرفته است. دبیر کمیته علمی کشوری کرونا با توجه به افزایشی بودن آمار مبتلایان توصیه کرد در محیط‌های شلوغ و سربسته از ماسک استفاده نمایید. همچنین افراد در معرض خطر، مانند سالمندان و نیروهای بهداشتی واکسن آنفولانزا تزریق نمایند.
علائم آنفولانزا
بیشتر علائم آنفولانزا مشابه با سرماخوردگی است که با آبریزش بینی، عطسه و گلودرد همراه است. علائم آنفولانزا ناگهانی بروز می‌کند اما علائم سرماخوردگی به تدریج بروز می‌کند. همچنین علائم آنفولانزای جدید در ایران نیز مانند قبل است و فقط شدت آن متفاوت است.
برخی دیگر از نشانه‌ها و علائم انفولانزا عبارتند از:
- سردرد – علائم انفولانزا
سردرد می‌تواند از اولین علائم آنفولانزا باشد. برخی از علائم آنفولانزا مانند حساسیت به صدا و نور نیز می‌تواند در این مرحله ایجاد شود.
- دردهای عضلانی – علائم انفولانزا
بدن درد و دردهای عضلانی معمولاً در ناحیه پشت گردن، پشت، بازوها و پاها احساس میشود. این درد که از علائم آنفولانزا می‌باشد، میتوان شدید بوده و شما را از انجام کارهای روزمره باز دارد. گاهی شدت درد آنقدر زیاد است که حتی فرد با خوردن مسکن نیز زیاد آرام نمی‌شود.
- سرفه و گلو درد – علائم انفولانزا
سرفه خشک و مداوم جزو علائم آنفولانزا است. احتمال دارد شدت سرفه‌ها با پیشرفت بیماری بدتر، ناخوشایندتر و دردناک‌تر شود. احتمال دارد در دوران بیماری تنگی نفس یا ناراحتی در قفسه سینه نیز داشته باشید. بسیاری از سرفه‌های مربوط به علائم انفولانزا حدود ۲ هفته طول می‌کشند.
- تب و لرز
تب بالای ۳۸ درجه سانتیگراد می‌تواند از نشانه‌های ابتلا به آنفولانزا باشد. این تب ممکن است به طور ناگهانی ایجاد شود.
- تنگی نفس
- چشم درد
- آبریزش بینی
آبریزش بینی ممکن است از علائم اولیه آنفولانزا باشد و یا اصلا در این بیماری دیده نشود.
- اسهال و استفراغ که در کودکان بیشتر از بزرگسالان دیده می شود.
افزایش تعریق، درد سینوس‌ها، درد گوش‌ها، بی‌اشتهایی، دردهای عضلانی و استخوانی، سرگیجه، حالت تهوع، اسهال و استفراغ از دیگر نشانه‌های ابتلا به آنفلوانزا به شمار می‌آیند.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفولانزا هستند؟
- بانوان باردار و به خصوص بانوانی که به تازگی زایمان کرده‌اند.
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- بیمارانی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند
- افرادی که دارای بیماری های مزمن مانند آسم، بیماری قلبی ، بیماران ریوی و مبتلا به مشکلات تنفسی، افراد دارای نارسایی کبد و کلیه و دیابت هستند.
- افرادی که بسیار چاق هستند و دارای شاخص توده بدنی (BMI) 40 یا بالاتر هستند.
پزشکان توصیه می‌کنند که این افراد جهت پیشگیری از ابتلا به آنفلونزا حتما واکسن آن را تزریق کنند.
راه‌های انتقال ویروس آنفولانزا
افراد مبتلا به آنفلونزا که ناقل ویروس هستند، ویروس را از طریق سرفه یا عطسه در محیط اطراف پخش می‌کنند. ویروس‌های آنفلونزا در قطرات تنفسی افراد مبتلا وجود دارند و از طریق سرفه و عطسه منتشر می‌شوند. اگر به هنگام سرفه یا عطسه، قطره‌های آب دهان فرد مبتلا به آنفولانزا، به دستگاه تنفس فرد دیگری وارد شود و یا این قطرات به وسیله دست و اشیای آلوده، به بینی یا گلوی فرد دیگر برسد، می‌تواند موجب انتقال بیماری شود.
فرد مبتلابه آنفلونزا از یک روز قبل از بروز علائم تا ۵ تا ۷ روز بعد از ظهور اولین علائم می‌تواند ویروس آنفلونزا را منتقل کند. خردسالان و افرادی که دچار بیماری‌های خاص هستند و سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند این بیماری را به مدت بیشتری انتقال می‌دهند و معمولا طول درمان آنفلونزا در این افراد طولانی‌تر است.
تفاوت و شباهت ویروس آنفولانزا با سرماخوردگی
علائم بیماری آنفلونزا بسیار شبیه به سرماخوردگی است. هر دو بیماری تنفسی هستند و می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. اما تفاوت آن با سرماخوردگی این است که علائم آنفلونزا معمولا سریعتر نمایان شده و نسبت به سرماخوردگی شدت بیشتری دارد. ویروس‌های مختلف باعث ایجاد این دو بیماری می‌شوند و علائم می‌توانند به شما در تشخیص تفاوت بین آنها کمک کنند.
سرماخوردگی و آنفولانزا هر دو علائم مشترکی دارند که شامل:
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- عطسه کردن
- بدن درد
اما اصلی‌ترین تفاوت این دو بیماری در شدید بودن علائم است. علائم آنفولانزا شدیدتر از علائم سرماخوردگی است. سرماخوردگی به ندرت باعث به وجود آمدن بیماری‌های دیگری میشود اما آنفولانزا باعث به وجود آمدن این بیماری‌ها میشود:
- سینوزیت
- عفونت های گوش
- ذات الریه
- سپسیس
تفاوت ویروس آنفولانزا و کرونا
دربرخی از موارد علائم کرونا و انفولانزا بسیار شبیه به هم هستند با این وجود تفاوت‌هایی نیز وجود دارد که شامل:
- سرعت انتقال؛ سرعت انتقال آنفولانزا بیشتر است.
- دوره‌ی نهفتگی؛ آنفولانزا دوره نهفتگی کوتاه‌تری نسبت به کرونا دارد.
- تنگی تنفس از علامت‌های شایع کرونا است اما آنفولانزا معمولا باعث تنگی تنفس نمی‌شود.
- تعداد افرادی که از طریق فرد دیگر به کرونا مبتلا می‌شوند؛ بیشتر از آنفولانزا است.
- کودکان، بر خلاف کرونا از عوامل مهم انتقال ویروس آنفولانزا در اجتماع هستند.
- وخامت بیماری و احتمال ابتلا به عفونت حاد در کرونا نسبت به آنفولانزا بیشتر است.
آنفولانزا در کودکان
کودکان خردسال زیر 5 سال، به ویژه کودکان زیر 6 ماه در معرض خطر ابتلا به آنفولانزا قرار دارند.
اگر کودک شما دارای علائم زیر است، احتمالا به آنفولانزا مبتلا شده است:
- تب ناگهانی؛ 38.3 درجه سیلسیوس یا بالاتر
- خستگی و بی‌حالی به همراه نشانه‌هایی همچون سرفه‌های خشک و بینی گرفته
اگر نشانه هایی همچون گرفتگی بینی یا سرفه قبل از تب پدیدار شدند، به احتمال زیاد فرزند شما سرما خورده است.
از دیگر نشانه‌های آنفولانزا میتوان به زودرنج شدن، بی میلی و کم اشتهایی، گلودرد و ورم گلو اشاره کرد. آنفولانزا همچنین باعث ایجاد درد در ناحیه شکم و اسهال و استفراغ میشود.
دوران نقاهت آنفولانزا
دوره نهفتگی آنفولانزا معمولاً 1 تا 4 روز است. این بیماری مسری در صورتی که شدید باشد می‌تواند 7 تا 14 روز افراد را درگیر کند. در دوران نقاهت، افراد باید استراحت مطلق داشته باشند و داروهای تجویز شده توسط پزشک را در ساعت مشخص مصرف کنند.
واکسن آنفولانزا
واکسن یک فرآورده‌ی زیستی است که در مقابل یک میکروب یا ویروس مشخص، ایمنی فعال اکتسابی تولید می‌کند. واکسن آنفولانزا یکی از انواع واکسن‌های تولید شده می‌باشد که بدن را در مقابل ابتلا به آنفولانزا محافظت می‌کند.
ویروس آنفولانزا همواره در حال تغییر و جهش است، به همین دلیل هر سال طی دو نوبت واکسن جدیدی برای آنفولانزا ساخته میشود.
یکی از بهترین و موثرترین راه‌های پیشگیری و جلوگیری از انتشار ویروس آنفولانزا دریافت واکسن آنفولانزا است.
درمان آنفولانزا
درمان آنفولانزا چیست؟ آیا امکان درمان خانگی آنفولانزا وجود دارد؟ این‌ها سوالات افرادی است که به ویروس آنفولانزا مبتلا شده‌اند و به دنبال درمان آن هستند. در ادامه به راهکارهای درمانی آنفولانزا می‌پردازیم.
درمان آنفولانزا با دارو
داروهایی جهت بهبود و درمان آنفولانزا وجود دارند که با تجویز پزشک صورت خواهند گرفت. پزشک متخصص با معاینه و توجه به شدت بیماری، داروی مخصوص شمارا تجویز خواهد کرد. توصیه میشود از مصرف خودسرانه دارو پرهیز نمائید.
نوشیدن مایعات
شخص مبتلا به آنفولانزا تب بالایی داشته و به هنگام تب، بدن وی آب زیادی از دست می‌دهد. بنابراین به افراد مبتلا توصیه میشود که مایعات بیشتری مصرف کنند تا برای مبارزه با بیماری دچار مشکلات بیشتری نشوند. از آنجایی‌که مایعات گرم باعث تسکین درد گلو می‌شوند نوشیدن آنها موقع ابتلا به آنفلونزا بسیار توصیه میشود. همچنین بهتر است افراد مبتلا از سوپ استفاده کنند زیرا با این کار هم مایعات گرم به بدنشان می‌رسانند و هم مواد مغذی بیشتری دریافت می‌کنند. علاوه بر این افراد مبتلا به آنفولانزا به هیچ عنوان نباید از نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه‌های قندی و حاوی کافئین استفاده کنند.
همچنین آب کمک می‌کند تا دهان، بینی و گلوی شما مرطوب بماند و از جمع شدن خلط و مخاط جلوگیری خواهد کرد.
استراحت کافی
هنگام ابتلا به آنفولانزا استراحت کردن بهترین گزینه است؛ زیرا بدن در حالت استراحت بهتر می‌تواند به مبارزه با انواع بیماری‌ها بپردازد. افراد مبتلا به آنفولانزا بهتر است هنگام استراحت، برای تنفس بهتر از تعداد بالش‌های بیشتری در زیر سرشان استفاده کنند..
مصرف مواد حاوی زینک
اضافه کردن زینک به رژیم غذایی، یکی از راهکارهای موثر برای درمان خانگی آنفولانزا است. زینک، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و بدن را برای مقابله بهتر گلبول‌های سفید با میکروب‌ها و کاهش علائم بیماری‌های ویروسی، مانند آنفولانزا، کرونا و سرماخوردگی آماده خواهد کرد. می‌توانید از قرص‌های حاوی زینک استفاده نمائید و یا این ماده را از رژیم غذایی خود دریافت کنید. مواد غذایی که حاوی زینک هستند، شامل: گوشت قرمز، عدس، نخود، لوبیا، آجیل، تخم مرغ و لبنیات می‌باشند.
مصرف آب گوشت و سوپ
اضافه کردن آب گوشت، آب قلم، سوپ گوشت و سوپ مرغ به رژیم غذایی به جبران کم آبی و هیدراته ماندن بدن کمک خواهد کرد. این غذاهای مفید و مغذی، برای تقویت و غنی‌سازی بدن در زمان ابتلا به آنفولانزا بسیار موثر خواهند بود. همچنین پروتئین به بازسازی سریعتر سلول‌های ایمنی کمک خواهد کرد.
غرغره کردن آب نمک
یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی آنفولانزا، غرغره کردن آب نمک است. این‌کار باعث بهبود گلودرد و خارج شدن مخاط داخل گلو و بینی خواهد شد. همچنین مصرف آب نمک برای بهبود ناراحتی و سوزش گلو ناشی از سرفه خشک بسیار مفید است و با خاصیت ضد باکتریایی خود، باکتری‌های دهان و گلو را از بین خواهد برد.
نوشیدن چای گیاهی
از درمان خانگی آنفلونزا میتوان به مصرف چای گیاهی اشاره نمود. گیاهان مختلف، خواص ضد باکتریایی و ضد ویروسی بالایی دارند که می‌توانند برای درمان علائم آنفولانزا نیز موثر باشد. چای سبز، چای زنجبیل، گل میخک و سایر گیاهان دارویی را دم کرده و میل نمائید. همچنین می‌توانید آن‌هارا با عسل طبیعی شیرین نمائید.
استفاده از قرص ویتامین سی
ویتامین C با تقویت سیستم ایمنی بدن به کاهش علائم اولیه آنفولانزا کمک کرده و موجب درمان سریعتر بیماری میشود. بنابراین مبتلایان به آنفولانزا نباید استفاده از میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین C را فراموش کنند و همچنین می‌توانند جهت بهره‌مندی هر چه بیشتر از خواص ویتامین C از مکمل‌های دارویی حاوی این ویتامین مثل قرص جوشان ویتامین سی نیز استفاده کنند.
اسانس گیاهی
برخی از اسانس‌های گیاهی و طبیعی، برای درمان خانگی آنفولانزا موثر خواهند بود. بر اساس تحقیقات صورت گرفته(3) روغن درخت چای می‌تواند سرعت انتقال تکثیر ویروس را کم کرده یا آن‌را متوقف نماید. توصیه میشود درصورت ابتلا و به جهت جلوگیری از ابتلای سایر افراد خانواده، این اسانس را تهیه کرده و در اتاق پخش نمائید. سایر اسانس‌های گیاهی شامل: روغن دارچین، روغن نعنا، روغن اوکالیپتوس، روغن آویشن، روغن لیمو و روغن پونه کوهی هستند.
دستگاه بخور
همانطور که می‌دانید، ویروس‌هایی مانند آنفولانزا و کرونا، در هوای خشک و محیط‌های سربسته بیشتر دوام می‌آورند و باعث گسترش بیشتر آنها خواهد شد. برای جلوگیری از انتشار و بهبود بیماری، از دستگاه‌های رطوبت ساز یا دستگاه بخور در اتاق استفاده نمائید. همچنین تنفس بخار آب گرم (بخور دادن) به بهبود سینوس‌ها، گلو و ریه‌ها کمک کننده خواهد بود.
رژیم غذایی مناسب
از دیگر راهکارهای مناسب جهت درمان آنفولانزا، رژیم غذایی مناسب است. رژیم غذایی مناسب در زمان ابتلا به آنفولانزا، شامل مصرف غذاهای کم کالری، کم فیبر و پخته شده است. استفاده از غذاهای نرم و کم ادویه نیز پیشنهاد میشود، چراکه هضم آنها راحت‌تر بوده و به کاهش مشکلات معده کمک می‌کنند.
استفاده از کیسه آب گرم
از آنجایی‌که استفاده از کیسه آب گرم باعث التیام درد‌ها میشود و یکی از مهم‌ترین علائم اولیه آنفولانزا داشتن دردهای شدید عضلانی است، بهره‌گیری از کیسه آب گرم توسط بیماران مبتلا به این بیماری می‌تواند تا حد زیادی دردهای عضلانی‌شان را تسکین دهد. اگر کیسه آب گرم در دسترس‌تان نبود به جای آن می‌توانید از یک بطری حاوی آب گرم استفاده کنید. برای انجام این کار پس از اینکه از بسته بودن در بطری مطمئن شدید می‌توانید آن را روی سینه و یا پشت خود قرار دهید تا گرمای آن سبب کاهش دردهای بدن‌تان شود.
جمع بندی
با وجود اینکه آنفلوانزا بیماری شایعی است اما در مواردی می‌تواند برای سلامتی افراد بسیار خطرناک است بنابراین توصیه می‌کنیم در صورتی که داریای بیماری زمینه‌ای خاصی هستید در صورت ابتلا به آنفولانزا حتما به پزشک متخصص عفونی مراجعه کنید.