سلامت

بیماری پارکینسون چیست؟ نشانه‌ها، علائم و درمان آن

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون (PD) یک اختلال دژنراتیو پیشرونده است که بر سلول های عصبی در قسمت های عمیق مغز به نام گانگلیون های پایه و جسم سیاه تأثیر می گذارد. سلولهای عصبی در توده سیاه ، نروترنسمیتر دوپامین را تولید می کنند و مسئول انتقال پیامهایی هستند که حرکت بدن را برنامه ریزی و کنترل می کنند. بیماری پارکینسون (PD)  به دلایلی که هنوز درک نشده است ، سلول های عصبی تولید کننده دوپامین در جسم سیاه در برخی از افراد شروع به مردن می کنند. هنگامی که 80 درصد دوپامین از بین برود ، علائم پارکینسون مانند لرزش ، کندی حرکت ، سفتی و مشکلات تعادلی مشاهده می شوند. در واقع پارکینسون نوعی اختلال پیشرونده سیستم عصبی است که بر روی حرکت تأثیر می گذارد.

علائم به تدریج شروع می شود و گاهی اوقات تنها با یک لرزش کوچک در یک دست، که فرد به سختی متوجه آن می شود، آغاز می شود. علاوه بر لرزش ها که بسیار رایج هستند، این اختلال معمولاً باعث خشکی یا کند شدن حرکت نیز می شود.

در مراحل اولیه بیماری پارکینسون ممکن است حالت چهره به میزان کم بیانگر این بیماری باشد.  ممکن است دست ها هنگام راه رفتن تکان نخورند.  ممکن است حرف زدن فرد  آرام یا مبهم شود.  علائم بیماری پارکینسون با پیشرفت بیماری و با گذشت زمان بدتر می شود.

اگرچه بیماری پارکینسون قابل درمان نیست اما داروها ممکن است علائم شما را به میزان قابل توجهی بهبود بخشند.  گاهی اوقات پزشکان مغز و اعصاب ممکن است برای تنظیم مناطق خاصی از مغز و بهبود علائم، جراحی را پیشنهاد کند.

علت ابتلا به بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های عصبی در عقده‌های قاعده‌ای (basal ganglia)؛ ناحیه‌ای از مغز که حرکات بدن را کنترل می‌کند، دچار اختلال شده و یا می‌میرند. به طور معمول، این سلول‌های عصبی (نورون‌ها) یک ماده شیمیایی مهم، به نام دوپامین تولید می‌کنند. دوپامین نقشی حیاتی در هماهنگی و تنظیم حرکات بدن دارد. مرگ یا اختلال عملکرد این نورون‎ ها، باعث کاهش تولید دوپامین در مغز و همین امر سبب بروز مشکلات حرکتی ناشی از بیماری پارکینسون می‌شود. علت دقیق مرگ سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین هنوز مشخص نیست.

  • علاوه بر این، مبتلایان به پارکینسون، پایانه‌های عصبی تولیدکننده نوراپی‌نفرین را نیز از دست می‌دهند. نوراپی‌نفرین پیام‌رسان شیمیایی اصلی سیستم عصبی سمپاتیک است که بسیاری از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب و فشار خون را کنترل می‌کند. از دست دادن این پایانه‌های عصبی سبب برخی علائم غیرحرکتی پارکینسون مانند خستگی، فشار خون نامنظم، کاهش حرکات دستگاه گوارش و افت ناگهانی فشار خون در زمان برخاستن (از حالت نشسته یا دراز کشیده) می‌شود.
  • اگرچه برخی از موارد پارکینسون ارثی به نظر می‌رسد در بیشتر موارد این بیماری به طور تصادفی رخ می‌دهد و به نظر نمی‌رسد که یک بیماری ارثی باشد و در تعداد کمی از موارد ابتلا می‌توان جهش‌های ژنتیکی خاص را ردیابی کرد. امروزه بسیاری از محققان بر این باورند که بیماری پارکینسون ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی، مانند قرار گرفتن در معرض سموم و عادات تغذیه ای است.
  • طبق تحقیقات جهش های ژنتیک خاص (در واقع تغییرات ایجاد شده در برخی ژن های خاص ) می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد هر چند که این تغییرات ژنتیک با ریسک پایینی همراه است و این عامل در موارد نادر باعث ابتلا به این بیماری می شود .
  • قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا فاکتورهای محیطی می تواند ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد اما این ریسک نیز به نسبت کم و ناچیز است.
  • در واقع به نظر می رسد حشره كش‌ها خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
  • احتمال ابتلا به این بیماری در افراد مبتلا به دیابت نوع دو بیشتر است.
  • رژیم غذایی مدیترانه‌ای كه شامل انواع سبزی، میوه و حبوبات است خطر ابتلا به بیماری پاركسیون را كاهش می‌دهد.
  • همچنین مصرف زیاد چربی های حیوانی به عنوان یک عامل خطر ساز برای ابتلا به بیماری پارکینسون باشد در صورتی که حبوبات، آجیل، سیب زمینی، سبزیجات و گوجه این امکان را کمتر می سازد.

در مجموع لازم است تحقیقات زیادی برای شناسایی فاکتورهای تاثیرگذار بر ابتلا به بیماری پارکینسون انجام شود.

پارکینسون

نشانه‌های بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون چهار علامت اصلی دارد:

  • لرزش دست‌ها، بازوها، پاها، فک یا سر (در حین استراحت)

لرزش معمولاً از یک اندام شروع می شود که اغلب دست یا انگشتان دست است. ممكن است فرد انگشت شست و سبابه را به هم بمالد كه به آن لرزش پیل رولینگ گفته می شود. ممکن است لرزش در هنگام استراحت وجود داشته باشد.

  • سفتی یا رژیدیتی و خشکی اندام ها

سفتی عضلات می تواند در هر قسمت از بدن رخ دهد. عضلات سخت می تواند دردناک باشد و دامنه حرکت را محدود کند.

  • کندی حرکت 

ممکن است با گذشت زمان بیماری پارکینسون حرکت را کند کرده و کارهای ساده را دشوار و وقت گیر کند. قدم های فرد هنگام راه رفتن کوتاه تر می شود. بلند شدن از صندلی دشوار می شود.  فرد هنگام راه رفتن پاهای خود را روی زمین می کشد .

  • اختلال در تعادل

فرد می تواند قامت خمیده پیدا کند یا ممکن است دچار مشکل تعادل شود.

 

علائم دیگر ممکن است شامل افسردگی و سایر تغییرات خلقی، اختلال در بلع، جویدن و صحبت کردن؛ مشکلات ادراری یا یبوست؛ مشکلات پوستی و اختلالات خواب باشد.

در حالیکه دو یا تعداد بیشتری از این علایم به ویژه در یک سمت بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود نشانگر بیماری پارکینسون است که مورد بررسی قرار می گیرد، مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیانگر احتمال بروز بیماری دیگری باشد.

علائم پارکینسون و سرعت پیشرفت بیماری در بین افراد متفاوت است. گاهی اوقات افراد علائم اولیه پارکینسون را به عنوان نشانه‌های پیریِ طبیعی، نادیده می‌گیرند.

علائم اولیه بیماری پارکینسون خفیف‌اند و به تدریج بروز می‌یابند. برای مثال، ممکن است فرد لرزش خفیفی را احساس کند یا در بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشد، یا ممکن است متوجه شود که خیلی آرام صحبت می‌کند، یا اینکه دست خطش تغییر کرده است. دوستان یا اعضای خانواده ممکن است اولین کسانی باشند که متوجه تغییرات در فرد مبتلا به پارکینسون، می‌شوند. آن‌ها ممکن است ببینند که چهره فرد فاقد احساس است یا اینکه فرد دست یا پای خود را به طور معمول حرکت نمی‌دهد.

بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون متوجه می‌شوند که قبل از تجربه سفتی بدن و لرزش اندام‌ها، علائمی مانند مشکلات خواب، یبوست، کاهش حس بویایی را تجربه کرده‌اند.

افراد مبتلا به پارکینسون اغلب دچار راه رفتن پارکینسونی می‌شوند. منظور از راه رفتن پارکینسونی، تمایل به خم شدن به جلو، برداشتن گام‌های سریع و کوچک و کاهش حرکات بازوها است. همچنین ممکن است فرد در شروع یا ادامه حرکت مشکل داشته باشد.

علائم اغلب در یک طرف بدن یا حتی تنها در یک اندام شروع می‌شود، که با پیشرفت بیماری، در نهایت هر دو طرف را درگیر می‌کند. با این حال، ممکن است علائم در یک طرف شدیدتر از طرف دیگر باشند.

 

 روش‌های تشخیص بیماری پارکینسون

از آنجا که سایر بیماری ها و داروها هم علائمی مشابه پارکینسون دارند ، تشخیص دقیق توسط پزشک مهم است. هیچ آزمایش واحدی نمی تواند تشخیص پارکینسون را تأیید کند ، زیرا علائم در افراد مختلف متفاوت است. گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی کامل برای تشخیص مورد نیاز است. سایر بیماری هایی که علائم شبه پارکینسون دارند شامل پارکینسون پلاس ، لرزش اساسی ، فلج پیشرونده هسته ای ، آتروفی چند سیستم ، دیستونی و هیدروسفالی فشار معمولی، می باشند.

 

آیا بیماری پارکینسون درمان دارد؟

اگرچه هیچ درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد، اما بسیاری از بیماران مبتلا به پارکینسون از زندگی فعال و امید به زندگی طبیعی برخوردارند. حفظ سبک زندگی سالم با خوردن رژیم غذایی متعادل و فعال ماندن از نظر جسمانی به سلامت کلی فرد کمک می کند. بیماری پارکینسون با مراقبت از خود ، دارو و جراحی قابل کنترل است.

خود مراقبتی

ورزش به اندازه دارو در درمان پارکینسون مهم است. ورزش به حفظ انعطاف پذیری کمک می کند و تعادل و دامنه حرکتی را بهبود می بخشد. سلامت و آسایش خانواده و مراقبان نیز که با پارکینسون مقابله می کنند به همان اندازه مهم است.

داروها

 

داروها ممکن است به شما در مدیریت مشکلات در راه رفتن، حرکت و لرزش کمک کنند. داروهایی که برای پارکینسون تجویز می‌شوند، عبارتند از:

  • داروهایی که سطح دوپامین را در مغز افزایش می‌دهند
  • داروهایی که بر سایر مواد شیمیایی مغز تأثیر می‌گذارند
  • داروهایی که به کنترل علائم غیرحرکتی کمک می‌کنند

درمان اصلی پارکینسون لوودوپا است. سلول‌های عصبی از لوودوپا برای ساختن دوپامین استفاده می‌کنند. معمولاً لوودوپا در ترکیب با داروی دیگری به نام کاربی‌دوپا مصرف می‌شود. کاربی‌دوپا برخی از عوارض جانبی درمان با لوودوپا (مانند تهوع، استفراغ، فشارخون پایین و بیقراری) و نیز میزان لوودوپای مورد نیاز برای بهبود علائم را کاهش می‌دهد.

با توجه به ماهیت مزمن و پیشرونده بیماری پارکینسون، تقریبا تمام مبتلایان باید تا پایان عمر زیرنظر پزشک دارو مصرف کنند. افراد مبتلا به پارکینسون هرگز نباید بدون اطلاع پزشک مصرف لوودوپا (و سایر داروهای تجویز شده) را قطع کنند، چراکه قطع ناگهانی دارو ممکن است عوارض جانبی جدی، مانند ناتوانی در حرکت یا مشکلات تنفسی، به دنبال داشته باشد.

 

 

تحریک عمقی مغز

برای افراد مبتلا به پارکینسون که به خوبی به داروها پاسخ نمی‌دهند، تحریک عمقی مغز ممکن است مناسب باشد. در این روش از طریق جراحی، الکترودهای تحریک‌کننده در قسمتی از مغز کاشته می‌شود. این الکترودها بدون ایجاد درد، مغز را به گونه‌ای تحریک می‌کنند که بسیاری از علائم حرکتی مرتبط با پارکینسون مانند لرزش، کندی حرکت و سفتی بدن، کنترل می‌شود.

سایر روش‌های درمانی

ممکن است برای کمک به بهبود علائم بیماری پارکینسون از روش‌های درمانی دیگری شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی استفاده شود. این روش‌ها به بهبود اختلالات راه رفتن و صدا، لرزش اندام‌ها، سفتی بدن و کاهش عملکرد ذهنی کمک می‌کنند.

با مشورت پزشک، می‌توان از سایر درمان‌های حمایتی شامل رژیم غذایی سالم و ورزش‌هایی برای تقویت عضلات و بهبود تعادل استفاده نمود.